Een groene snelfietsroute – maar ten koste van veel stadsbomen

Vóór eind 2020 ligt er een snelfietsroute (F261 geheten) van Tilburg naar Waalwijk. Die wordt met allerlei nieuw groen ingekleed. Dat is te prijzen. Maar de route gaat ook alleen al in Tilburg ten koste van meer dan 100 stadsbomen. Kan dat niet anders? Nee, lijkt het eenvoudigste antwoord.

Opgelegd

De landelijke politiek maakt de keuze dat er snelfietswegen moeten komen om het autoverkeer terug te dringen. De provincies bepalen hoe steden onderling verbonden worden en stellen de trajecten vast. De gemeentes moeten uiteindelijk binnen vastgestelde voorwaarden de invulling van zo’n snelfietsroute uitvoeren. Hoeveel kanten kan die gemeente dan nog op? Niet veel. In Tilburg niet veel anders dan dat uiteindelijk ook 128 stadsbomen gekapt moeten worden om de route te realiseren. De afdeling Groen van de gemeente weegt af, puzzelt, laat beoordelen, en toch is een Groenplan waarin deze omvangrijke kap wordt geadviseerd de uitkomst. Als de SST kritische vragen stelt, is de reactie bij de gemeente dat men geen andere kant meer op kan. Als de route door de provincie wordt opgelegd, rest de projectuitvoerders enkel een moeilijke keuze per straat als daar veel bomen staan.

Compensatie

De gemeente doet haar best om de snelfietsroute zo groen mogelijk aan te leggen. Ze loopt daarin zelf landelijk voorop. Langs de snelfietsroute komen plantsoenen en borders met bloeiende planten, wilde bloemen en bloembollen. “Meer groen op ooghoogte”’ staat in het Groenplan. Dat gaat insecten trekken en de bijenstand bevorderen. En de groeiplaats van diverse bomen langs het traject wordt verbeterd met mulch en beluchting. In de woorden van de adviseur: “een impuls aan het bestaande groen”. Verder wordt een groot deel van de te kappen bomen gecompenseerd met herplanting. Tot zo ver het goede nieuws voor bomen- en groenliefhebbers.
Voor de kap van 128 bestaande stadsbomen komt er binnen het plangebied compensatie in de vorm van 111 nieuw te planten bomen. Maar die herplant komt voor het allergrootste deel in het buitengebied, langs de IJpelarestraat en langs de Bos en Beemdweg (92 exemplaren). Dat groen gaat dus verloren voor de bebouwde stad. De rest (19 bomen) komt in de bebouwde kom.

‘Gekleurd’ Groenplan

Een deel van de 128 stadsbomen wordt gekapt in de Reitse Hoevenstraat (20 bomen). Maar vooral in de Kraaivenstraat gaan veel bomen verloren, namelijk 80. Die straat is meer dan een kilometer lang en is nu voorzien van een vrij unieke drievoudige laan moseiken van 40 à 50 jaar oud. Om het bestaande fietspad dat al 3,3 meter breed is volgens de (vernieuwde) norm te verbreden tot 4,5 meter, gaat de hele middenlaan van eiken eruit. Het idee is dat de eiken aan de andere kant van de straat dan naar de eiken aan de oostkant kunnen groeien (en andersom) en zo het gat zullen dichten dat ontstaan is door de kap van de middenrij. Nu rijden de fietsers (en wandelen de lunchwandelaars) over een eikenlaan waar aan weerszijden op 6 meter afstand de bomen staan. Daar gaat de westkant dus helemaal van verdwijnen.
Het Groenplan beoordeelt de kilometerlange drievoudige laan van moseiken in de Kraaivenstraat als “eenvormig en kleurloos”. Daarmee staat het bestaande groen meteen al met 3-0 achter. De wilde bloemen en bloembollen die er mede voor in de plaats komen, zullen zeker kleuriger en fleuriger zijn, en natuurlijk goed zijn voor allerlei insecten. En dat er bij enkele rustpunten langs het fietspad “smulgroen” wordt geïntroduceerd, is zeker een kers op de taart.

Klimaatadaptief

Over de moseiken in de Kraaivenstraat is een uitgebreide BoomEffectAnalyse (BEA) gemaakt. Het adviserende bureau Van Helvoirt Groenprojecten heeft uitvoerig grondmonsters genomen en vele eiken uit de te kappen middenrij beoordeeld op hun vitaliteit. Die zijn er niet altijd geweldig aan toe, maar mede door uitgebreid achterstallig onderhoud dat wordt vastgesteld. Bovendien wordt door de verwachte werkzaamheden aan het fietspad een wortelverlies van 10 tot 25% voorzien. Mede daardoor zal de conditie van de bomen achteruitgaan, waardoor de levensverwachting in veel gevallen nog maar geschat wordt op 5 tot 10 jaar.
In het Groenplan voor de snelfietsroute leest de SST echter nergens iets over het bijzondere karakter van de moseik. Die is erkend als klimaatadaptieve boom. Ze zijn bestand tegen grotere droogte en hogere temperaturen, begrippen die gezien de klimaatveranderingen erg actueel zijn. 80 van die volwassen klimaatadaptieve eiken rooien in een stad die lijdt onder droogte en hittestress is een verlies van toekomstbestendig groen in de stad.

Aansluitende bomenkap

De snelfietsroute naar Waalwijk sluit aan bij de uitvoering op het grondgebied van de gemeente Loon op Zand. Die gemeente gaat voortvarend van start en wil zelfs eind 2019 klaar zijn. Het gaat snel en het mag wat kosten. Bij het Eftelinghotel komt een tunnel en daarna nog een fly-over. In november is begonnen met de kap van bomen langs de Midden-Brabantweg (N261). Een deel van dat groen wordt gecompenseerd, maar voor de bomen waar dat niet voor mogelijk is, wordt een bedrag gestort in het provinciale groenfonds (bron: Brabants Dagblad 30-10-2018). Ook daar dus helaas minder bomen voor meer fietspad.